หลังจากได้รับคำเชื้อเชิญจากเพื่อนให้ไปเที่ยวอำเภอวังเหนือ ซึ่งเป็นอำเภอหนึ่งที่อยู่ในจังหวัดลำปาง เราก็ได้ออกเดินทางจากเชียงใหม่โดยใช้เส้นทาง เชียงใหม่-เชียงราย พอถึงอำเภอแม่ขะจาน ก็จะเจอสี่แยกที่บอกว่าเลี้ยวขวาไปวังเหนือ-พะเยา ใช้เวลาในการเดินทางประมาณชั่วโมงกว่า เราไปถึงวังเหนือประมาณ 11 โมง พอไปถึงเพื่อนเค้าก็ออกมาต้อนรับ แล้วชวนเราไปทานข้าวที่ริมกว้านพะเยา เราแอบตกใจเลยว่า โห! ข้าวกลางวันมื้อนี้ต้องขับรถข้ามจังหวัดไปกินเลยหรือนี่ เราก็พึ่งจะทราบว่าจากอำเภอวังเหนือไปจังหวัดพะเยามีระยะทางแค่ 54 กิโลเมตร เท่านั้นเอง รอบๆ กว๊านพะเยามีร้านอาหารเยอะมาก แต่ร้านที่เพื่อนพาเราไปทานเป็นร้านอาหารที่อร่อยที่สุดในบริเวณนั้น (เพื่อนเค้าบอกมา แต่เราจำชื่อร้านไม่ได้) หลังจากทานอาหารเสร็จแล้วก็พากันลงเรือไปสักการะหลวงพ่อศิลาที่วัดติโลกอารากันต่้อ
วัดติโลกอาราม เป็นโบราณสถานแห่งหนึ่งที่จมอยู่ในกว๊านพะเยา เป็นวัดที่พระเจ้าติโลกราช แห่งราชอาณาจักรล้านนา โปรดให้พระยายุทธิษถิระ เจ้าเมืองพะเยา สร้างขึ้นในราวปี พ.ศ. 2019-2029 ในบริเวณที่เรียกว่า บวกสี่แจ่ง วัดแห่งนี้เป็นชื่อวัดที่ปรากฏอยู่ในศิลาจารึก ซึ่งถูกค้นพบได้ในวัดร้างกลางกว๊านพะเยาหรือในบริเวณหนองเต่า จากข้อความที่ปรากฏในศิลาจารึก ทำให้รู้ว่าวัดนี้มีอายุเก่าแก่มากกว่า 500 ปี สร้างในสมัยพระเจ้าติโลกราช กษัตริย์ผู้ครองเมืองเชียงใหม่ วัดนี้มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ เพราะเป็นวัดที่มีผู้ปกครองเมืองพะเยาได้สร้างถวาย เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติแก่พระเจ้าติโลกราช ในฐานะทรงเป็นกษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่แห่งอาณาจักรล้านนา
สาเหตุที่วัดติโลกอารามต้องจมอยู่ในกว๊านพะเยา ก็เนื่องมาจากในปี พ.ศ. 2482 กรมประมง ได้ทำการก่อสร้างประตูกั้นน้ำในกว๊านพะเยาเพื่อกักเก็บน้ำ จึงทำให้บริเวณกว๊านพะเยาที่แต่เดิมเป็นชุมชนโบราณและมีวัดตั้งอยู่เป็น จำนวนมากต้องจมน้ำ
ในอดีตพื้นที่กว๊านพะเยาเป็นพื้นที่รองรับน้ำจากเทือกเขาไหลลงมาเป็น ลำห้วย ลำธาร แม่น้ำ และกลายเป็นหนองน้ำเล็กใหญ่ในช่วงฤดูแล้งระหว่างเดือนมีนาคม-มิถุนายน ของทุกปี ปริมาณน้ำจะลดลงทำให้ชาวบ้านสามารถใช้พื้นที่เกษตรกรรม เลี้ยงสัตว์และเป็นเส้นทางสัญจรไปมาระหว่างตัวเมืองกับหมู่บ้านรอบๆ กว๊านพะเยา และเมื่อหลายร้อยปีมานั้นพื้นที่ในบริเวณของกว๊านพะเยาจะเป็นชุมชนหมู่บ้าน มีวัดวาอารามอยู่หลายวัด และวัดติโลกอารามเป็นโบราณสถานแห่งหนึ่งที่จมอยู่ในกว๊านพะเยา
เมื่อมีโครงการกู้วัดติโลกอารามขึ้นมาใหม่ จึงได้อัญเชิญหลวงพ่อศิลา (กว๊านพะเยา) แต่เดิมซึ่งเก็บอยู่ที่วัดศรีอุโมงค์คำ มาประดิษฐานอยู่บนเกาะกลางกว๊านพะเยา กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวศึกษาวัฒนธรรมแห่งใหม่ขึ้นมา ฟื้นตำนานอารยธรรมลุ่มน้ำอิง ให้กลับมามีชีวิตเหมือนดังอดีตไม่ได้สูญหายอีกต่อไป
การที่จะข้ามไปสักการะหลวงพ่อศิลา ต้องลงเรือที่ศาลาท่าเรือริมกว๊าน ซึ่งจะมีให้บริการทุกวัน เรือที่ให้บริการจะเป็นเรือแจว ที่กว้านพะเยาแห่งนี้จะไม่นำเรือติดเครื่องยนต์ทุกชนิดมาใช้บริการ เพราะเรือที่ติดเครื่องยนต์อาจจะทำให้เกิดความเสียหายต่อวัดติโลกอารามได้
โดยคนที่จะพายเรือนำเราเข้าไปสักการะหลวงพ่อศิลา ก็จะเป็นชาวบ้านในพื้นที่ คิดค่าบริการ 20 บาทต่อคนทั้งขาไปและขากลับ
นอกจากวัดติโลกอาราม จะเป็นสถานที่ที่นักท่องเที่ยวจะนิยมไปสักการะแล้ว ใกล้ๆ กันนี้ยังมีวัดอีกวัดหนึ่ง ที่เป็นสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดพะเยา นั่นก็คือวัดศรีโคมคำ เอาไว้วันพรุ่งนี้เราจะพาเพื่อนๆ ไปกราบสักการะพระเจ้าตนหลวงกันที่วัดศรีโคมคำกันค่ะ
